والدینم حرف مرا نمی فهمند!
زمانی که به شکوه های نوجوانان گوش می کنیم ، مسائلی را می شنویم که مصداق این شعر مولوی است: هر کسی از ظن خود شد یار من وز درون من نجست اسرار من نوجوانان از این که والدین از دریچه چشم خود به مسائل آنها نگاه می کنند و خودشان را به جای آنها نمی گذارند ، شکوه دارند . آنها فکر می کنند پدران و مادرانی که قادر به فهم و درک نوجوانان خود باشند خیلی کم هستند . البته مسئله عدم تفاهم یک معضل همه گیر بوده و همه اقشار جامعه و حتی جوامع جهانی به نوعی با آن درگیرند. نگاهی به دوره نوجوانی نوجوانی حد فاصل میان کودکی و بزرگسالی است. حدود و طول مدت آن چندان مشخص نیست و در افراد و جوامع گوناگون متغیر می باشد به طور کلی می توان گفت دوره نوجوانی از 12 تا تقریباً 18 الی 21 سالگی به درازا می کشد. روان شناسان از دوران نوجوانی به عنوان دوران برزخی یاد می کنند. نوجوانان نه کودک هستند نه بزرگسال ، نه در میان کودکان راحت و پذیرفته شده هستند و نه در ارتباط با بزرگسالان . هورمون های بدن آنها شروع به فعالیت کرده اند ، اما از لحاظ قانونی و اقتصادی وابسته به دیگران هستند و نمی توانند برای خودشان تصمیمی بگیرند ، آنها می خواهند کسی باشند ، ولی به دلایلی نمی توانند. عدم تفاهم نوجوانان با والدین به دلیل شرایط خاص آنها ( تغییرات فیزیولوژیک ، تغییرات غریزی ، تغییرات عاطفی ، اجتماعی ، شناختی و ...... ) بیشتر به مثابه یک دوره انقلابی و بحرانی بروز می کند . بسیاری از مشکلات خانواده و نوجوان و روابط آنها از عدم درک نادرست نشات می گیرد. مهمترین مشکل ارتباطی والدین و نوجوانان سوء تفاهم است. تفاوت در نحوه نگرش افراد باعث بروز اختلاف ها و پیامدهای ناشی از آن می شود . البته نباید تصور کرد که پایه اختلافات ، همواره ناشی از سوء نیت طرفین یا یکی از آنهاست ، بلکه در اکثر موارد ناشی از این واقعیت است که هر یک از آنها مسئله را به نحو متفاوتی می بینند. شناسایی مشکل اختلاف میان والدین و نوجوانان همیشه وجود داشته ولی مهم این است که هر دو طرف حاضر شوند درباره مشکلاتشان به نحو صحیح و سازنده ای گفتگو کنند. در جایی که نوجوانان محبت والدین را لوس بازی ، و مهربانی و احوالپرسی آنان را مداخله بی جا می شمارند ، مسئله به این صورت مطرح می شود که چرا آنها اینگونه قضاوت می کنند؟ اگر فرزندان محبت و اظهارنظرهای ما را نوعی دیگر تلقی کنند و ما مراحل نوجوانی آنها را با سوءتعبیر برداشت کنیم ، آن وقت چگونه می توان رابطه درستی با آنها برقرار کرد؟ تحقیقات چه می گویند؟
کشفیات "آرون بک" و همکاران او تحولی شگرف در روان شناسی و کاربرد آن در عرصه درمان و حل مشکلات ناشی از عدم تفاهم پدید آورده است. پروفسور آرون بک از روشهای متعارف روان پزشکی و دارو درمانی آغاز کرد و به "شناخت درمانی" رسید. بدین ترتیب او پایه گذار و مبتکر مکتبی است که چشم اندازی روشن و امید بخش ترسیم کرده است. با شناخت درمانی می توانیم از خطاهای شناخت رهایی یافته و مطالب را آن گونه که هستند ببینیم و با شناخت و اندیشه درست به رفتار و برخورد صحیح برسیم. شناخت درمانی به ما درست اندیشیدن و درست شناختن را یاد می دهد و در واقع یک منطق است. مسئله دیگر در شناخت درمانی توجه به اندیشه های مثبت و روان است . اندیشه های اتوماتیک ، اندیشه هایی هستند که بر خلاف عقل ، منطق و اراده به ذهن ما خطور می کنند و سرعت آنها به قدری است که همیشه عقل و منطق از آنها عقب می مانند. اندیشه های اتوماتیک را ویروس های تفاهم نیز نامیده اند. همه مصیبت ها و مشکلات زندگی تحت تأثیر اندیشه نادرست و ناسالم است. ما امور را آن گونه که هستند نمی بینیم بلکه این ذهنیت ماست که به آن امور ، عینیت کاه یا کوه را می دهد. اندیشه اگر بازنگری و دوباره سنجی نشود ، به جای حل مشکل و رشد ، باعث ایستایی و رکود می شود. فردی که در گیر زندگی ناخوشایند است تحت ستم و اسارت افکار نسنجیده ، غیر منطقی و منفی است. "شناخت درمانگرها" می گویند ما آن گونه که فکر می کنیم ، احساس و رفتار می کنیم. برای عملی کردن روش های شناخت درمانی ، شخص باید بتواند ارتباط خود را با مشکلاتش درک کند . یعنی علل و عوامل مشکلات را در خارج از خود جستجو کند و عوامل بیرونی و دیگران را باعث پریشانی و نابسامانی خود بداند. راه حل هایی برای والدین خوب گوش کردن به حرف های یکدیگر و ارزیابی کردن مسائل ، از زوایای گوناگون به جای گله و شکایت و درخواست و پیشنهاد کردن ، به طور کلی جهت حل مشکلات کمک شایان توجهی می کند. تحقیقات در دانشگاه هاروارد نشان می دهد به جای حمله به شخصیت نوجوان باید مسئله را مورد توجه قرار داد . اگر عصبانی شـُدید آن چه را که می بینید وصف کنید ، احساساتتان را بروز دهید و به کاری که باید انجام شود اشاره کنید و سعی کنید تا جایی که ممکن است از حمله شخصی خودداری ، و با آنها صریح صحبت کنید. سعی کنید نه فقط از دید خودتان بلکه از دید نوجوان هم مسئله را ببینید و با کاربرد شیوه های مختلف گفتاری و رفتاری کلید قفل طرف مقابل را به دست آورید. کارهایی را که قبلاً از انجامش خودداری می کردید انجام دهید . در مورد مسائلی که قبلاً صحبت نمی کردید ، صحبت کنید . به طور کلی تک بعدی و مطلق زده نباشید. روبرو شدن با جبر انعطاف داشته باشید . رفتاری را که در شرایط قبلی از آن نتیجه نگرفته اید تکرار نکنید. کاربرد واکنش سنجیده و گفتن " شاید حق با تو بود " و آرام کردن نوجوان و تسلط داشتن بر خود در زمانی که او عصبانی است ، از ضروریات برخورد مثبت می باشد. همانند سازی ، دیدن دنیا از دریچه چشم نوجوان و همگام شدن با او ، به عبارت دیگر درک احساسات و همدردی و تأیید احساسات به جای موعظه ، به مراتب بهتر است . سعی کنید حساسیت ها و نیازها و بافت روانی طرف مقابل را بشناسید؛ زیرا عدم توجه و سخت گیری باعث رکود می شود. سعی کنید از چهارچوب سرزنش بیرون آمده و به جای آن خود را در چارچوب حل مسئله قرار دهید. انداختن تقصیرها به گردن همدیگر مشکل را حل نخواهد کرد. هر نوجوان باید در برخورد با بحرانهای زندگی راهی پیدا کند. نوجوان رفتارهای ضد و نقیضی دارد که اگر در هر سن و سال دیگری غیر طبیعی قلمداد شود ، در دوران بلوغ طبیعی است و باید سیر طبیعی خود را پشت سر بگذارد. نوجوان تمایل دارد مورد اطمینان والدین باشد و از این که با او مثل یک شیء برخورد شود بیزار است و تنها خواسته اش پذیرش بی قید و شرط است. سؤالاتی نظیر "تو را چه می شود؟ چرا آرام نمی گیری ، چه چیزی در جلدت رفته" ، بی فایده است. اینها سؤالات بی جوابی هستند که حتی اگر هم او جوابشان را می دانست باز نمی توانست جواب بگوید. "نیاز به تنهایی" نوجوان باید مورد تأیید قرار گیرد و به آن احترام گذاشته شود ، و از دخالت های بی جا در کار آنها خودداری شود ، والدین باید قبول کنند که آنها بزرگ شده اند و در این دوران نیاز به استقلال دارند [ ] [ 10:19 ] [ شمیم وصال ] |
